Η έννοια του«Στρατού των Πολιτών», ριζωμένη στην κλασική ελληνική παράδοση της συμμετοχής των πολιτών και της υπεράσπισης του κοινού αγαθού, επανέρχεται στο επίκεντρο της αμυντικής στρατηγικής της χώρας. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, ανακοινώνει την αναδιοργάνωση του θεσμού της εφεδρείας, στο πλαίσιο της «Ατζέντας 2030», έχοντας ως κύριο άξονα τη συγκρότηση μιας επιχειρησιακά έτοιμης, ψηφιακά διασυνδεδεμένης και κοινωνικά ενταγμένης δύναμης ενεργών εφέδρων.

Στόχος της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Άμυνας είναι η συγκρότηση μιας εφεδρείας σύγχρονης, θεσμικά κατοχυρωμένης, μέσα από την υιοθέτηση ενός δυναμικού μοντέλου που θα έχει ως βασικό άξονα τη διαρκή επιχειρησιακή εκπαίδευση σε ρεαλιστική βάση, που να αποδίδει υψηλή προστιθέμενη αξία στους εκπαιδευόμενους, αναγνωρίζοντας εμπράκτως τη συμβολή των εφέδρων στην Εθνική Άμυνα της Πατρίδας μας.

Ο θεσμός της εφεδρείας σήμερα απέχει πολύ από το να λειτουργεί ικανοποιητικά και να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες επιχειρησιακές απαιτήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων. Παρότι θεωρητικά όλοι όσοι ολοκληρώνουν τη θητεία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις θεωρούνται έφεδροι, στην πραγματικότητα μικρός μόνο αριθμός τους μετεκπαιδεύεται μετά την απόλυσή του, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί, σε περίπτωσή που χρειαστεί, στα καθήκοντά του. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2024 κλήθηκαν 28.455 έφεδροι για μετεκπαίδευση και από αυτούς παρουσιάσθηκαν για διάφορους λόγους περίπου οι μισοί, δηλαδή 14.203! Είναι αυταπόδεικτο συνεπώς ότι χρειάζονται δομικές αλλαγές και ριζική αναδιοργάνωση της εφεδρείας και της μετεκπαίδευσης των εφέδρων.

Με βάση τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα και τις ισορροπίες που διαμορφώνονται σήμερα, αλλά λαμβάνοντας υπόψη και τις απειλές που αντιμετωπίζει η Πατρίδα μας, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια της μη αξιοποίησης των πολιτών που επιθυμούν να συνεισφέρουν στην Εθνική Άμυνα.

Ο «Στρατός των Πολιτών» ως θεσμική προτεραιότητα

Η νέα στρατηγική του Υπουργείου Εθνικής Άμυναςδίνει προτεραιότητα στην ενεργοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας, αξιοποιώντας τη «δεξαμενή» των πολιτών που υπηρέτησαν τη στρατιωτική τους θητεία. Η φιλοσοφία είναι απλή και βαθιά ελληνική. Σε μια εποχή ρευστών γεωπολιτικών ισορροπιών και ταχύτατης τεχνολογικής μεταβολής, η ενίσχυση της εφεδρείας με θεσμικούς όρους και μακρόπνοο σχεδιασμό καθίσταται στρατηγική αναγκαιότητα.

Η εφεδρεία θα είναι σε εθελοντική βάση, με στόχο τη δημιουργία δύναμης 150.000 πολιτών

Ο θεσμός της ενεργού εφεδρείας επαναπροσδιορίζεται με στόχο τη δημιουργία μιας δύναμης 150.000 πολιτών μέσα στην επόμενη πενταετία. Η συμμετοχή θα είναι κατά βάση εθελοντική, ενώ σε ειδικές περιπτώσεις προβλέπεται υποχρεωτική ένταξη. Οι έφεδροι θα παρακολουθούν κύκλους μετεκπαίδευσης ανά 3-5 χρόνια, διάρκειας 3-6 ημερών, ενώ ο συνολικός αριθμός ημερών έως την ηλικιακή τους απόσυρση θα φθάνει έως 80 για τους οπλίτες και 150 για τους εφέδρους αξιωματικούς. Σύμφωνα με πηγές του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, από τους 28.455 εφέδρους που κλήθηκαν το 2024 για μετεκπαίδευση, παρουσιάστηκε μόλις το 50%, γεγονός που κατέστησε αναγκαία την εκ βάθρων αναδιοργάνωση του θεσμού.

Κάθε οπλίτης θα καλείται κατά την απόλυσή του να δηλώσει αν θα συμμετάσχει στην εθελοντική εφεδρεία

Μία κύρια αλλαγή όσον αφορά τον θεσμό των ενεργών εφέδρων είναι η κατά βάση εθελοντική συμμετοχή, καθώς ο οπλίτης θητείας θα καλείται κατά την απόλυσή του να δηλώσει αν επιθυμεί να συμμετέχει σε αυτόν. Ο αρχικός σχεδιασμός προβλέπει ότι η συμμετοχή στην ενεργό εφεδρεία θα καθίσταται υποχρεωτική μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (όπως π.χ. σε συγκεκριμένες ειδικότητες) και όταν δεν καλύπτεται ο αριθμός των εκπαιδευομένων που απαιτούνται για την κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών από εθελοντική συμμετοχή. Από τη συμμετοχή στον θεσμό του ενεργού εφέδρου θα αποκλείονται όσοι έχουν καταδικαστεί για σοβαρά ποινικά αδικήματα.

Αναβαθμίζεται η εκπαίδευσή τους με βάση τα διεθνή πρότυπα

Η νέα εκπαίδευση προσαρμόζεται στις τεχνολογικές απαιτήσεις της σύγχρονης μάχης με εξομοιωτές, νέα οπλικά συστήματα, τακτικές με χρήση drones, κυβερνοασφάλεια και καινοτόμα επιχειρησιακά σενάρια. Η Ελλάδα αντλεί πρακτικές από προηγμένα μοντέλα (Φινλανδία, Ισραήλ), διατηρώντας όμως τον εθνικό της χαρακτήρα. Παράλληλα, δύο νέα Κέντρα Μετεκπαίδευσης προβλέπεται να λειτουργήσουν σε Αττική και Βόρεια Ελλάδα, ώστε η εκπαίδευση να προσφέρεται με γεωγραφική ισορροπία και επαγγελματισμό, όπως τονίζουν στελέχη του ΥΠΕΘΑ.

Οικονομική μέριμνα και κοινωνική ευθύνη

Στρατηγικός στόχος, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, είναι η εφεδρεία να μη μετατρέπεται σε βάρος για τον πολίτη. Προβλέπεται χρηματική αποζημίωση για τις ημέρες απουσίας από την εργασία, ενώ το Υπουργείο ξεκινά διάλογο με εργοδοτικούς φορείς για την οικονομική στήριξη του θεσμού. «Δεν μπορεί να υπάρξει ισχυρή οικονομική ανάπτυξη χωρίς ισχυρή άμυνα», επισημαίνουν πηγές του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, υπογραμμίζοντας τον εθνικό χαρακτήρα της πρωτοβουλίας.

Ηλεκτρονική επιστράτευση και διοικητικός εκσυγχρονισμός

Ο νέος θεσμός συνοδεύεται από ψηφιακά εργαλεία. Η εφαρμογή «ΕΦΕΔΡΟΣ» θα διασυνδέεται με το GOV.GR, ενώ η επιστράτευση θα γίνεται άμεσα μέσω SMS και ηλεκτρονικών εγγράφων. Η οργάνωση του κράτους συναντά την ευελιξία της τεχνολογίας, επιτυγχάνοντας ταχύτητα και αξιοπιστία, όπως τονίζεται από στρατιωτικές πηγές.

Ενοποίηση με την Εθνοφυλακή

Ο νέος «Στρατός των Πολιτών» θα συνδυαστεί με τη δομή της Εθνοφυλακής, προσφέροντας κρίσιμη αποτρεπτική ικανότητα σε παραμεθόριες περιοχές και ενισχύοντας την εγγύς άμυνα. Η ενοποίηση των Διευθύνσεων Επιστράτευσης και Εθνοφυλακής λειτουργεί ενισχυτικά προς αυτήν την κατεύθυνση. Η εφεδρεία εξελίσσεται σε στρατηγική επιλογή. Είναι η επιστροφή στην αντίληψη ότι η δημοκρατία και η άμυνα συγκροτούνται από πολίτες-στρατιώτες.