Το 2024, μετά από πολλά χρόνια, επέστρεψε στο λεξιλόγιό μας η λέξη «λειψυδρία». Η χώρα αντιμετώπισε όχι βέβαια οξύ πρόβλημα, με εξαίρεση κάποιες περιοχές, που επιστράτευσαν τις αφαλατώσεις, αλλά για πρώτη φορά μετά από χρόνια χτύπησε ένα καμπανάκι κινδύνου φέρνοντας στα χείλη όλων το ερώτημα. «Τι θα κάνουμε με το νερό στα επόμενα χρόνια».
Το newsbomb.gr τον Νοέμβριο έκανε ένα μεγάλο ντοκιμαντέρ για το νερό στην Ελλάδα, διερευνώντας το θέμα από πολλές και διαφορετικές γωνίες που έχουν να κάνουν όχι μόνο με την ποσότητα του πόσιμου νερού αλλά και με την ποιότητα, το νερό που χρησιμοποιείται για άρδευση, το νερό στα νησιά, προβλήματα όπως η υφαλμύρωση και νιτρορύπανση, τις νεροκλοπές κ.α
Δείτε το ντοκιμαντέρ:
Δεν έχει έρθει ακόμη το καλοκαίρι και ήδη μιλάμε για λειψυδρία ενώ τα αποθέματα τις ΕΥΔΑΠ αυτή τη στιγμή είναι κατά 400 εκατομμύρια κυβικά μέτρα λιγότερα από ότι το 2022. Οι ταμιευτήρες τις ΕΥΔΑΠ αυτή τη στιγμή έχουν 660 εκατομμύρια κυβικά ενώ τον προηγούμενο Οκτώβριο είχαν 630 εκατομμύρια. Με απλά λόγια πέρασε ένας ολόκληρος χειμώνας και τα αποθέματα για την Αττική αυξήθηκαν μόνο κατά 30 εκατομμύρια κυβικά.
Με το newsbomb μιλήσαμε με κ. Πέτρο Βαρελίδη, Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για το νερό, στο περιθώριο του 10ου διεθνούς φόρουμ των Δελφών. Από αυτά που λέγονται και δημοσιοποιούνται για το νερό, μπορούμε να υποθέσουμε και όσα δεν λέγονται. Από ότι φαίνεται το πρόβλημα του νερού ήρθε για να μείνει και ο χρόνος πλέον πιέζει ασφυκτικά για να γίνουν νέα αναγκαία έργα και για να αλλάξει συνολικά η πολιτική γύρω από το νερό.
Κύριε Βαρελίδη, που βρίσκονται αυτή τη στιγμή τα αποθέματα νερού για την Αττική.
Έχουμε 400 εκατομμύρια κυβικά λιγότερα από το 2022. Αυτή τη στιγμή, στους ταμιευτήρες, έχουμε 660 εκατομμύρια κυβικά νερό. Και η ετήσια κατανάλωση είναι 485 εκατομμύρια.
Άρα ξεκινάμε φέτος με λιγότερα κυβικά σε σχέση με πέρυσι;
Στην αντίστοιχη περίοδο, ναι. Λιγότερα.
Θα έχουμε κάποιο πρόβλημα ή είναι ελεγχόμενη η κατάσταση;
Τα δύο τελευταία χρόνια είχαμε κάθε χρόνο ένα έλλειμμα της τάξης των 200 εκατομμυρίων κυβικών. Επομένως, αν έχουμε μια φυσιολογική υδρολογική χρονιά, ούτε πολύ κακή, ούτε πολύ καλή, αυτό σημαίνει ότι με τα 660 μπορούμε να φτάσουμε τα 700. Αυτό σημαίνει αν συνεχίσουμε έτσι τα επόμενα χρόνια ότι έχουμε νερό για 3,5 χρόνια.
Επομένως είμαστε σε μια κατάσταση μεγάλης επιφυλακής γιατί αυτό είναι ένα δυσμενές σενάριο, αλλά μπορεί να πάνε και δυσμενέστερα σενάρια.
Το πιθανότερο είναι ότι θα υπάρχει κάτι ευνοϊκότερο αλλά εμείς σαν πολιτεία, είμαστε υποχρεωμένοι να σχεδιάζουμε με το δυσμενέστατο σενάριο. Δεν μπορούμε να παίξουμε στα ζάρια το νερό της Αττικής. Άρα, είμαστε σε μία κατάσταση επιφυλακής και προετοιμασίας με τους ταχύτερους δυνατούς ρυθμούς για να ωριμάσουμε τα έργα που πρέπει να γίνουν. Αυτό σημαίνει μελέτες, σημαίνει διαγωνισμούς, σημαίνει χρηματοδοτικά εργαλεία. Όλα αυτά σημαίνουν χρόνο, προφανώς. Υπάρχουν έργα τα οποία είναι άμεσης απόδοσης.
Όταν λέμε άμεσα εννοούμε ενός έτους, δεν υπάρχει κάτι που θα λειτουργήσει τον επόμενο μήνα και υπάρχουν και έργα τα οποία είναι μεσοπρόθεσμα ή και μακροπρόθεσμα. Μεσοπρόθεσμα είναι για 3-5 χρόνια και μακροπρόθεσμα 6-10 χρόνια.
Στο πιθανό σενάριο αυτού του καλοκαιριού να έχουμε ένα πολύ θερμό καλοκαίρι όπως είχαμε πέρυσι τι κάνουμε;
Φέτος, έχουμε την Υλίκη, έχουμε κάποιες πρόσθετες γεωτρήσεις. Κοιτάζουμε και κάποιες μικρές άλλες γεωτρήσεις για παράδειγμα στη Φυλή, με βάση στα στοιχεία του ΕΑΓΜΕ. Και από εκεί και πέρα θα προχωρήσουμε με γρήγορο ρυθμό έργα αφαλάτωσης, τα οποία είναι πιο άμεσης απόδοσης. Να υλοποιηθούν πιο γρήγορα από ό,τι ένα φράγμα το οποίο θέλει, ρεαλιστικά, τρία με πέντε χρόνια. Πέντε χρόνια θα έλεγα ρεαλιστικά.
Η ΕΥΔΑΠ Παγίων αυτή στιγμή έχει 250 με 270 εκατομμύρια διαθέσιμα χρήματα για έργα. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτά πάνε μόνο σε έργα αντιμετώπισης λειψυδρίας, γιατί πάνε και σε έργα τρέχοντα. Άρα ένα μέρος αυτών μπορεί να αξιοποιηθεί για έργα αντιμετώπισης λειψυδρίας, όμως είναι μια καλή μαγιά προκειμένου να μπορέσουμε με αυτά τα χρήματα να διεκδικήσουμε μέσω της ΕΥΔΑΠ και δάνειο σε καλούς όρους και να δούμε και με τι άλλα έξυπνα χρηματοδοτικά εργαλεία ή πόρους που είναι από πηγές που αυτή τη στιγμή είναι καινούργιες. Θα έλεγα ότι χρειαζόμαστε μία μόνιμη χρηματοδότηση για τα έργα ύδρευσης όχι μόνο της Αττικής αλλά και για την υπόλοιπη χώρα. Το ΕΣΠΑ αυτή τη στιγμή χρήματα δεν έχει,
Άρα για τα επόμενα πέντε χρόνια δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε ευρωπαϊκά χρήματα, πρέπει να βρούμε κάτι πιο ευέλικτο.
Για την περίπτωση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΕΑΘ, που το Υπουργείο είναι αρμόδιο, αυτό σημαίνει ότι μπορεί και τα τιμολόγια λίγο να αυξηθούν;
Είναι προφανές ότι δεν είναι αυτό που επιθυμούμε. Δηλαδή, εμείς, ιδανικά, θα θέλαμε τα τιμολόγια να είναι σταθερά. Τώρα, τα τιμολόγια στην πραγματικότητα, είναι σύνθετα προϊόντα. Έχουν ένα σταθερό πάγιο, έχουν ένα κομμάτι που είναι αποχέτευση, έχουν κλίμακες. Όλα αυτά τα εξετάζουμε, αλλά η κεντρική ιδέα είναι ότι θέλουμε οι τιμές να παραμείνουν σταθερές. Τώρα, αν θα το πετύχουμε, μένει να το δούμε, γιατί τώρα έχουμε βάλει και έναν άλλο παίκτη στην εξίσωση, που είναι η ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή.
Στη συζήτηση που διεξήχθη ακούστηκαν δυο εντυπωσιακά πράγματα. Πρώτον ότι υπάρχει πάροχος νερού που δηλώνει 99% μη τιμολογούμενου νερού και πάροχος που δηλώνει 70% απώλειες δικτύου.
Έτσι δηλώνουν. Όσον αφορά το πρώτο, υπάρχουν δυο ενδεχόμενα. Μάλλον είναι συνδυασμός και των δύο. Δεν ξέρει τι δηλώνει, που και αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα. Ή είναι συνδυασμός, του δεν ξέρει τι δηλώνει και έχει πολύ μεγάλα ποσοστά μη τιμολογούμενου νερού.
Δεν είναι μόνο ένας αυτός ο πάροχος που έχει τέτοια νούμερα. Είναι αρκετοί. Όταν βλέπουμε τέτοια νούμερα, όταν βλέπεις 99%, 95 % μη τιμολογουμένο νερό, εγώ καταλαβαίνω ότι χρησιμοποιείται το πόσιμο νερό για άρδευση, η οποία δεν την τιμολογείται. Αλλιώς δεν βγαίνουν τα νούμερα, ό,τι απώλειες και να έχεις. Άρα, προφανώς εδώ για κάτι τέτοιο μιλάμε, αλλά το γεγονός παραμένει.
Όταν βλέπετε κάτι τέτοιο, δεν στέλνετε αμέσως ένα κλιμάκιο, να διαπιστώσετε τι συμβαίνει;
Δεν εποπτεύουμε εμείς τις ΔΕΥΑ. Εποπτεύονται από το Υπουργείο Εσωτερικών. Είναι μια τυπική εποπτεία, δεν είναι ουσιαστική εποπτεία ως προς το έργο που επιτελούν. Και ακριβώς για αυτό τον λόγο δημιουργήσαμε τη ΡΑΑΕΥ για να υπάρχει ένας ανεξάρτητος, έξω και από πολιτικές πιέσεις οργανισμός για να μπορεί ακριβώς να επιτελεί αυτόν ρόλο που αυτή τη στιγμή δεν επιτελείται από κανένα.
Έχετε κάποιο χρονοδιάγραμμα σχετικά με το μέχρι πότε μπορεί να ρυθμιστεί αυτό που μου περιγράφετε;
Αυτή είναι η προσπάθεια που κάνουμε και νομίζω ότι αν προχωρήσει το νομοσχέδιο των ΔΕΥΑ που ελπίζουμε να ψηφιστεί μέσα στον Μάιο θα δώσει ένα ισχυρό σήμα και με μοχλούς την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ που απορροφούν τις γύρω περιοχές, νομίζω ότι θα αρχίσουμε να βλέπουμε διαφορά στο αποτέλεσμα ταυτόχρονα και με την πιο ενεργή λειτουργία της ΡΑΑΕΥ
