Η εποχιακή κατάθλιψη, παλαιότερα γνωστή ως εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD), περιλαμβάνει συμπτώματα που έρχονται και φεύγουν καθώς αλλάζουν οι εποχές.

Η πιο πρόσφατη έκδοση του «Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5)» αναγνωρίζει επίσημα αυτή την κατάσταση ως μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (ΜΚΔ) με εποχιακό πρότυπο.

Συνήθως, τα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης αρχίζουν το φθινόπωρο και τον χειμώνα και βελτιώνονται με την άνοιξη, αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα.

Αντίθετα, μπορεί να παρατηρήσετε το αντίθετο: αλλαγές στη διάθεση που ξεκινούν την άνοιξη και επιμένουν μέχρι το καλοκαίρι. Μερικοί άνθρωποι αναφέρονται σε αυτόν τον τύπο κατάθλιψης ως «αντίστροφη SAD», στην πραγματικότητα.

Δεδομένου ότι οι ειδικοί έχουν συνδέσει τον χειμερινό τύπο εποχικής κατάθλιψης με την έλλειψη ηλιακού φωτός, ίσως αναρωτιέστε τι προκαλεί χαμηλή, θλιβερή διάθεση την άνοιξη. Άλλωστε, οι μέρες μακραίνουν, η νέα βλάστηση ανθίζει και υπάρχει άπλετη ηλιοφάνεια.

Όπως αποδεικνύεται, οι μεγαλύτερες ημέρες, ο θερμότερος καιρός και όλο αυτό το πράσινο που ανθίζει μπορεί στην πραγματικότητα να έχει σχέση με την ανοιξιάτικη κατάθλιψη.

Τα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης

Σύμφωνα με το healthline.com, η ανοιξιάτικη κατάθλιψη περιλαμβάνει πολλά από τα ίδια σημεία και συμπτώματα με τη μείζονα κατάθλιψη, αν και τα συμπτώματα δεν θα εμφανιστούν απαραίτητα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο σε όλους – όπως ακριβώς δεν θα εμφανιστούν και στην MDD.

Καθώς οι μέρες του χειμώνα μακραίνουν και η άνοιξη πλησιάζει, μπορεί να παρατηρήσετε:

• μια γενική κακή διάθεση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει επίμονα συναισθήματα θλίψης και απελπισίας
• λιγότερο ή καθόλου ενδιαφέρον για τις συνήθεις δραστηριότητές σας
• δυσκολία να βρείτε κίνητρο για την κανονική σας καθημερινή ρουτίνα
• αλλαγές στην ενέργεια, όπως λήθαργο ή ανησυχία
  αϋπνία και άλλες δυσκολίες ύπνου
• προβλήματα συγκέντρωσης ή μνήμης πληροφοριών
• Όρεξη ή απώλεια βάρους
• ασυνήθιστη ταραχή ή ευερεθιστότητα
• αισθήματα θυμού ή επιθετικότητας
• σκέψεις θανάτου, θανάτου ή αυτοκτονίας

Μπορεί επίσης να παρατηρήσετε σημάδια εγκεφαλικής ομίχλης κατάθλιψης και να αισθάνεστε ανήσυχοι και ανίκανοι να κατασταλάξετε σε κάποια δραστηριότητα. Μπορεί απλώς να αισθάνεστε θλιμμένοι, πεσμένοι και απελπισμένοι χωρίς να έχετε σαφή κατανόηση του γιατί.

Για ορισμένους ανθρώπους, η εαρινή κατάθλιψη μπορεί επίσης να περιλαμβάνει αχαρακτήριστα επεισόδια επιθετικής ή βίαιης συμπεριφοράς, οπότε μπορεί επίσης να παρατηρήσετε ασυνήθιστο θυμό που φαίνεται να σας κατακλύζει χωρίς κάποιο συγκεκριμένο έναυσμα.

Άλλοι πιθανοί παράγοντες

Άλλοι παράγοντες που ίσως αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης εποχιακής κατάθλιψης είναι:

• Το φύλο. Οι γυναίκες τείνουν να εμφανίζουν μείζονα καταθλιπτική διαταραχή με εποχιακό μοτίβο σε υψηλότερα ποσοστά, αλλά οι άνδρες τείνουν να έχουν πιο σοβαρά συμπτώματα.
• Οικογενειακό ιστορικό μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής με εποχιακό μοτίβο. Εάν έχετε στενό μέλος της οικογένειάς σας με ανοιξιάτικη ή χειμερινή κατάθλιψη, ίσως αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανίσετε κι εσείς.
• Ατομικό ιστορικό διπολικής διαταραχής. Εάν έχετε διπολική διαταραχή, ίσως αυξάνεται η ευαισθησία σας στις διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού που οφείλονται στην αλλαγή των εποχών. Οι μεταβολές στον κιρκάδιο ρυθμό ίσως παίξουν ρόλο σε μανιακά επεισόδια.
• Αλλαγές στο πρόγραμμά σας. Εάν έχετε μια δουλειά που ανάλογα με την εποχή έχετε μικρότερο (ή μεγαλύτερο) φόρτο εργασίας την άνοιξη και το καλοκαίρι, η έλλειψη δομής ή το πρόσθετο άγχος μπορεί να σας «ρίξουν» και να συμβάλουν σε αλλαγές στη διάθεση, στον ύπνο και στη γενική ψυχική κατάστασή σας.
• Γεωγραφική τοποθεσία. Η ζωή σε ένα πιο ζεστό ή πιο υγρό κλίμα μπορεί να παίζει ρόλο στα συμπτώματα της ανοιξιάτικης και καλοκαιρινής κατάθλιψης.

Πως να αντιμετωπίσετε την ανοιξιάτικη κατάθλιψη

Οι στρατηγικές που ακολουθούν ίσως σας βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της διάθεσής σας:

• Καλές πρακτικές ύπνου. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της ανοιξιάτικης κατάθλιψης. Κρατάτε το υπνοδωμάτιό σας σκοτεινό και δροσερό με ανεμιστήρες, κουρτίνες και σεντόνια από υφάσματα που «αναπνέουν». Επίσης, θα βοηθήσει να ξαπλώνετε και να σηκώνεστε από το κρεβάτι κάθε μέρα την ίδια ώρα.
• Μείνετε δροσεροί. Παρ’ όλο που δεν υπάρχουν εμπεριστατωμένα στοιχεία ότι η ευαισθησία στη ζέστη συμβάλει στην ανοιξιάτικη κατάθλιψη, το να νιώθουμε δυσφορία από τη ζέστη δεν βοηθάει τη διάθεσή μας. Παραμείνετε ενυδατωμένοι, χρησιμοποιήστε ανεμιστήρες (ή κλιματιστικά) και φορέστε ρούχα που αφήνουν το δέρμα να αναπνέει.
• Βρείτε χρόνο για σωματική δραστηριότητα. Η τακτική άσκηση όχι μόνο βοηθάει στην ανακούφιση από το στρες και από τα συμπτώματα της κατάθλιψης και της αγχώδους διαταραχής, αλλά συμβάλλει και στον καλύτερο ύπνο. Για να παραμείνετε δροσεροί κατά την άσκηση, δοκιμάστε κολύμβηση, άσκηση σε κλιματιζόμενους χώρους, και προτιμήστε να ασκήστε νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ.
• Δοκιμάστε τον διαλογισμό, να κρατάτε ημερολόγιο. Τόσο ο διαλογισμός όσο και η καταγραφή σε ημερολόγιο μπορεί να σας βοηθήσουν να εντοπίσετε και να αποδεχθείτε τα δύσκολα ή ανεπιθύμητα συναισθήματα, όπως αυτά της κατάθλιψης. Η θεραπεία μέσω της Τέχνης επίσης βοηθάει, είτε έχετε ταλέντο είτε όχι.
• Μιλήστε σε αγαπημένα σας πρόσωπα. Μπορεί στην αρχή να σας φαίνεται δύσκολο να πείτε στους κοντινούς σας ανθρώπους πώς αισθάνεστε. Έχετε στο μυαλό σας πως η οικογένεια και οι φίλοι σας νοιάζονται για εσάς, και το πιθανότερο είναι να σας προσφέρουν στήριξη, ακόμα και αν αυτό σημαίνει απλώς να σας ακούσουν ή να σας κρατήσουν συντροφιά όταν νιώθετε άσχημα.
• Ακολουθήστε μια ρουτίνα. Ένα εργασιακό ή σχολικό πρόγραμμα που την άνοιξη αλλάζει, μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε ληθαργικοί και αδρανοποιημένοι. Μια καθημερινή ρουτίνα, στην οποία ισορροπούν οι υποχρεώσεις, δραστηριότητες όπως η μελέτη ή η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, και ευχάριστες ασχολίες, μπορεί να κάνει την καθημερινότητα να μοιάζει πιο δομημένη και ικανοποιητική.
• Τρώτε υγιεινά. Η μειωμένη όρεξη είναι πολύ συνηθισμένη στην ανοιξιάτικη κατάθλιψη. Ίσως να μην έχετε όρεξη, όμως, εάν δεν λαμβάνετε τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία, ίσως να αισθάνεστε ευερεθιστότητα. Ταυτόχρονα, επηρεάζεται η συγκέντρωση και η παραγωγικότητά σας. Προτιμήστε θρεπτικά τρόφιμα και πίνετε αρκετό νερό.