Επιστήμονες εξελίσσουν την γενετική τροποποίηση των κουνουπιών, μέσα από την οποία θα εμποδίζεται η εξάπλωση της ελονοσίας.
Συγκεκριμένα, η τεχνική που χρησιμοποιεί γονίδια που λαμβάνονται από τη μέλισσα και τον αφρικανικό νυχοφόρο βάτραχο, εμποδίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη του παρασίτου της ελονοσίας στο εσωτερικό του κουνουπιού. Αυτό θα σήμαινε ότι ένα τσίμπημα κουνουπιού σε περιοχές του κόσμου όπου ενδημεί η ασθένεια, δεν θα σήμαινε πλέον πιθανή θανατική καταδίκη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι το 2023 σημειώθηκαν σχεδόν 600.000 θάνατοι από ελονοσία, τα τρία τέταρτα των οποίων αφορούν παιδιά κάτω των πέντε ετών. Ο Δρ Νικολάι Βίντμπιχλερ, γενετιστής στο Imperial College του Λονδίνου, δήλωσε ότι τα γενετικά τροποποιημένα κουνούπια θα μπορούσαν να λειτουργήσουν εκεί όπου άλλες προσπάθειες για τον έλεγχο της ελονοσίας έχουν αποτύχει.
«Το πλεονέκτημα είναι ότι κανείς δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα», είπε. «Αυτή η τεχνολογία είναι καθαρά γενετική, οπότε κανείς δεν θα πρέπει να κάνει πραγματικά τίποτα για να είναι ωφέλιμη». Στο Sky News επετράπη η είσοδος στο εντομοστάσιο του Imperial College, όπου εκτρέφονται χιλιάδες κουνούπια στο πλαίσιο του πρωτοποριακού προγράμματος Transmission Zero.
Πώς δημιουργούνται τα γενετικά τροποποιημένα κουνούπια
Το πρώτο βήμα στη διαδικασία δημιουργίας του γενετικά τροποποιημένου κουνουπιού είναι η έγχυση στο αυγό του εντόμου γονιδίων από άλλα είδη που παράγουν πρωτεΐνες οι οποίες είναι τοξικές για το παράσιτο της ελονοσίας. Επιβραδύνεται έτσι η φυσιολογική ανάπτυξη του παρασίτου μέσα στο στομάχι του κουνουπιού. Όταν το θηλυκό έντομο δαγκώνει κάποιον για να τραβήξει αίμα – το οποίο χρειάζεται για να κάνει αυγά – το παράσιτο είναι πολύ ανώριμο για να τον μολύνει και να προκαλέσει ασθένεια.
Σε ένα δεύτερο κρίσιμο βήμα, οι ερευνητές χρησιμοποιούν μια άλλη γενετική τεχνική για να διασφαλίσουν ότι όλοι οι απόγονοι των γενετικά τροποποιημένων κουνουπιών φέρουν το ίδιο χαρακτηριστικό κατά της ελονοσίας.
Ο Δρ Βίντμπιχλερ δήλωσε ότι η τεχνική αυτή σημαίνει ότι μόνο ένας σχετικά μικρός αριθμός τροποποιημένων κουνουπιών θα πρέπει να απελευθερωθεί στη φύση για να γίνει ολόκληρος ο πληθυσμός αποτελεσματικά ανθεκτικός στην ελονοσία. «Το χαρακτηριστικό πολλαπλασιάζεται από μόνο του. Με την πάροδο του χρόνου θα γίνεται όλο και πιο κοινό στον πληθυσμό. Θα εξαπλωθεί επίσης γεωγραφικά, έτσι ώστε τελικά κάθε κουνούπι που μεταδίδει την ελονοσία στην Αφρική να μπορεί να το φέρει».
Γιατί η γενετική είναι πιο αποτελεσματική και πιο φθηνή
Η έρευνα γίνεται σε συνεργασία με επιστήμονες στην Τανζανία και χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Bill και Melinda Gates. Υπάρχουν τώρα δύο εμβόλια κατά της ελονοσίας, αλλά είναι ακριβά και μόνο μέτρια αποτελεσματικά. Διατίθενται επίσης φάρμακα, αλλά το παράσιτο αναπτύσσει αντίσταση σε ορισμένα από αυτά.
Η γενετική τεχνική, από την άλλη πλευρά, είναι σχετικά φθηνή. Μετά την αρχική εργαστηριακή εργασία, τα γενετικά τροποποιημένα κουνούπια κάνουν ουσιαστικά όλη τη δουλειά. Ο Κύπριος καθηγητής Γιώργος Χριστοφίδης, ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες στο Imperial College, δήλωσε ότι είναι πιθανό να περάσουν πολλά χρόνια προτού τα γενετικά τροποποιημένα κουνούπια απελευθερωθούν στη φύση.
«Πρέπει να αποδείξουμε στο εργαστήριο ότι λειτουργεί, και ότι λειτουργεί με τον τρόπο που θέλουμε να λειτουργεί», είπε. «Και στη συνέχεια πρέπει να αποδείξουμε ότι είναι ασφαλές και ότι δεν προκαλεί καμία ακούσια βλάβη, τόσο στους ανθρώπους όσο και στο περιβάλλον. Πρέπει να γίνει αποδεκτό από τις τοπικές κοινότητες και τις ρυθμιστικές αρχές πριν τα δοκιμάσουμε στο πεδίο».
