Το σύνδρομο Rebecca, εκτός από το να σαμποτάρει ευτυχισμένες σχέσεις, έχει τη δυνατότητα να μεταμορφωθεί και να μετατραπεί σε κάτι σεξιστικό.
Mια ανώνυμη ηρωίδα παντρεύεται τον γοητευτικό Μάξιμ ντε Γουίντερ και μετακομίζει στον πύργο του, το Μάντερλεϊ. Όμως βρίσκεται παγιδευμένη σε μια αποπνυκτική κατάσταση, καθώς η ανάμνηση της πρώτης συζύγου του πλανάται στην ατμόσφαιρα.
Πρόκειται για την πλοκή του βασανιστικού μυθιστορήματος της Δάφνη Ντι Μοριέ, το οποίο έχει δώσει άθελά του το όνομά του στο «σύνδρομο Rebecca».
Η ιστορία, η οποία έχει μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο και την τηλεόραση από την έκδοση του βιβλίου το 1938, βλέπει την αφηγήτρια να γνωρίζει τον χήρο Μαξίμ ντε Γουίντερ και να τον παντρεύεται βιαστικά. Καθώς όμως ξεκινούν την κοινή τους ζωή ως νεόνυμφοι, αποκτά όλο και μεγαλύτερη εμμονή με την αείμνηστη σύζυγό του, τη Rebecca, την οποία η νυν κυρία ντε Γουίντερ αισθάνεται ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει.
Όπως αποδεικνύεται, το φαινόμενο αυτό δεν περιορίζεται στη μυθοπλασία. Το σύνδρομο Rebecca, όπως έχει γίνει γνωστό – που αρχικά αναφερόταν ως αναδρομική ζήλια – είναι ένας εμμονικός φθόνος για τις προηγούμενες σχέσεις ενός συντρόφου. Δεν αφορά το παρόν. Αντιθέτως, είστε κολλημένοι με το παρελθόν του συντρόφου σας και τις/τους πρώην που ήρθαν πριν από εσάς.
Η παθολογική ζήλεια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
«Αυτό το συναίσθημα της ζήλιας είναι τόσο ακραίο που θεωρείται παθολογικό, προκαλώντας ακραία και απαράδεκτη συμπεριφορά και πολύ έντονα συναισθήματα που δεν μπορείτε να ελέγξετε», λέει η θεραπεύτρια Τζόντι Κάρις στην Χέλεν Κόφεϊ του Independent. «Συχνά προκύπτει χωρίς βάσιμες αφορμές και μπορεί να επηρεάσει τη φυσιολογική σας συμπεριφορά και να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή σας».
Η ιδέα δεν είναι απαραίτητα νέα, αλλά ο όρος έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα τελευταία χρόνια, με τεράστιο αριθμό βίντεο στο TikTok και το YouTube που είναι αφιερωμένα στην ερμηνεία της έννοιας.
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γεννούν ένα πρόβλημα καθώς το παρελθόν κάποιου είναι για πάντα παρόν», ο Τόμπι Ίνγκαμ, ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας του βιβλίου Retroactive Jealousy, Making Sense of It,. Ο ίδιος έχει παρατηρήσει μια σημαντική αύξηση των πελατών που έρχονται σε αυτόν και παλεύουν με το σύνδρομο Rebecca από τότε που εμφανίστηκαν αυτές οι διαδικτυακές πλατφόρμες.
«Το Instagram αναφέρεται συχνά στις συζητήσεις [μας]. Σίγουρα θα έχετε φίλους που έχουν Instagram και ψάχνουν τις αναρτήσεις των συντρόφων τους για να δουν αν κάποιος από τους πρώην τους,τους έχει κάνει like».
Η Κάρις συμφωνεί ότι αυτή η σύγκριση μεταξύ του εαυτού μας και των άλλων μπορεί να μας εξοργίσει καθώς το μόνο που έχουμε να βασιστούμε είναι η αστραφτερή ψηφιακή εκδοχή που παρουσιάζεται στον κόσμο.
«Αυτό επιτρέπει στο δικό μας υποσυνείδητο να οργιάσει», λέει. «Οι άνθρωποι που γνωρίζουμε καλά και που είμαστε κοντά τους είναι πολύ πιο ‘ανθρώπινοι’ για εμάς. Ωστόσο, η ιδέα κάποιου χωρίς πραγματική εγγύτητα μπορεί να φαίνεται απόκοσμη, απρόσιτη, ίσως και τέλεια». Μπορεί να κολλήσουμε στις μη ρεαλιστικές διαφορές μεταξύ μας και αυτών, προσθέτει, «ρίχνοντας στα τάρτατα τη δική μας αυτοεκτίμηση καθώς εξυψώνουμε αυτούς τους μυθικούς χαρακτήρες».
Αλλά ενώ το να υποκύπτουμε στον πειρασμό και να επιδιδόμαστε σε μια μικρή διαδικτυακή παρακολούθηση όταν έχουμε ένα νέο φλερτ ή μια νέα σχέση μπορεί να είναι ένα γνώριμο βίτσιο για πολλούς, το σύνδρομο Rebecca μπορεί να γίνει πολύ πιο καταστροφικό. Για κάποιους, μπορεί να είναι τόσο τοξικό που καταστρέφει ουσιαστικές, μακροχρόνιες σχέσεις – ακόμα και γάμους.
Ταινία Rebecca | Netflix
Από το σύνδρομο Rebecca στον σεξισμό
Σύμφωνα με τον Ίνγκαμ: «Υπάρχει μια εμμονή, συνήθως από την πλευρά των ανδρών, σχετικά με την ιδέα ότι η σύντροφός τους έχει κοιμηθεί με άλλα άτομα πριν από αυτούς». Το διαδικτυακό φόρουμ Reddit έχει επιτρέψει σε αυτή την ανασφάλεια να ανθίσει, καθώς έχει γίνει κόμβος για τους άνδρες που μοιράζονται τις εμπειρίες τους στο subreddit «retroactivejealousy». Ορισμένοι από τους λογαριασμούς είναι τραγικοί – άνδρες που έχουν τέτοια εμμονή με τους πρώην των συντρόφου τους που έχουν πειστεί ότι η μόνη λύση είναι να πετάξουν στα σκουπίδια μια πολύτιμη σχέση για να απαλλαγούν από το μαρτύριο.
Και εκτός από το να σαμποτάρει απόλυτα ευτυχισμένες σχέσεις, αυτή η εμμονή έχει τη δυνατότητα να μεταμορφωθεί και να μετατραπεί σε κάτι σεξιστικό. Σε έναν κόσμο όπου η διαδικτυακή κουλτούρα έχει δει την άνοδο των incels και της manosphere, όπου ο όρος «cuck» χρησιμοποιείται για να κοροϊδέψει τους άντρες που έχουν απατηθεί και όπου ο οπισθοδρομικός λόγος γύρω από το «body count» (ο αριθμός των ανδρών με τους οποίους έχουν κάνει σεξ) των γυναικών στιγματίζει για άλλη μια φορά όσες θεωρούνται υπερβολικά άσωτες ως «τσούλες», το σύνδρομο Rebecca έχει υιοθετηθεί από ορισμένες πλευρές για να εξευτελίσει τις γυναίκες.
«Κάθε φορά που γνωρίζω μια νέα κοπέλα για να βγω ραντεβού, δεν μπορώ παρά να σκέφτομαι όλους τους άντρες που την έχουν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν», αναφέρει μια καταχώρηση στο Reddit. «Σκέφτομαι όλο το άγριο πρόστυχο σεξ που έχει κάνει στο παρελθόν, όλα τα πιθανά γυμνά ή βίντεο που υπάρχουν από αυτήν εκεί έξω. Αηδιάζω και δυσανασχετώ, τελικά χάνω την έλξη και κατηγορώ την κοπέλα ότι είναι ‘πουτάν@’». Ο ίδιος αποδίδει τα συναισθήματά του στο φόβο ότι οι άλλοι άνδρες θα «γελάσουν» μαζί του – ότι θα τον αποκαλέσουν «κερατά» επειδή έχουν ήδη κάνει σεξ με την κοπέλα του.
Ο Ίνγκαμ έχει παρατηρήσει πώς οι αλλαγές στη λειτουργία των μηχανών αναζήτησης – με ιστότοπους όπως το Reddit και τις «τοξικές» ομάδες του Facebook να κυριαρχούν, για παράδειγμα – έχουν συμβάλει στο να οδηγούνται οι απελπισμένοι άνδρες σε επιβλαβές, αντί για χρήσιμο, περιεχόμενο.
«Υπήρξε μια μικρή μείωση της αναζήτησης σε ιστότοπους, η οποία συνέπεσε με την αύξηση της τεχνητής νοημοσύνης στη Google», εξηγεί. «Έτσι, με άλλα λόγια, οι άνθρωποι παίρνουν τις απαντήσεις της τεχνητής νοημοσύνης αντί να απευθύνονται απαραίτητα σε ειδικούς όπως εγώ. Και νομίζω ότι υπάρχει χώρος για αρκετή τοξική αρρενωπότητα γύρω από αυτό».
