Η Αυστραλία θα απαγορεύσει στα παιδιά κάτω των 16 ετών να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφού η Γερουσία της ενέκρινε τους αυστηρότερους νόμους στον κόσμο. Η απαγόρευση – η οποία δεν θα τεθεί σε ισχύ για τουλάχιστον 12 μήνες – θα μπορούσε να επιφέρει πρόστιμα στις εταιρείες τεχνολογίας έως και 50 εκατ. δολάρια Αυστραλίας (32,5 εκατ. δολάρια ΗΠΑ, 30,81 εκατ. ευρώ), εάν δεν συμμορφωθούν.

Ο πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζε λέει ότι η νομοθεσία είναι απαραίτητη για την προστασία των νέων από τα «προβλήματα» που μπορούν να προκαλέσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάτι που πολλές ομάδες γονέων έχουν επαναλάβει.

Από την άλλη, οι επικριτές της απόφασης αυτής λένε ότι τα ερωτήματα σχετικά με το πώς θα λειτουργήσει η απαγόρευση – και ο αντίκτυπός της στην ιδιωτική ζωή και την κοινωνική σύνδεση – έχουν μείνει αναπάντητα.

Χωρίς εξαιρέσεις για υφιστάμενους χρήστες

Δεν πρόκειται για την πρώτη προσπάθεια παγκοσμίως να περιοριστεί η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα παιδιά, αλλά περιλαμβάνει το υψηλότερο ηλικιακό όριο που έχει τεθεί από οποιαδήποτε χώρα και δεν περιλαμβάνει εξαιρέσεις για υφιστάμενους χρήστες ή για όσους έχουν τη γονική συναίνεση.

«Αυτό είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα και θέλουμε οι νέοι Αυστραλοί να έχουν ουσιαστικά μια παιδική ηλικία», δήλωσε ο Αλμπανέζε κατά την εισαγωγή του νομοσχεδίου στην Κάτω Βουλή την περασμένη εβδομάδα. «Θέλουμε οι γονείς να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο».

Αφού πέρασε από τη Γερουσία με 34 ψήφους υπέρ έναντι 19 κατά αργά την Πέμπτη, το νομοσχέδιο θα επιστρέψει στη Βουλή των Αντιπροσώπων -όπου η κυβέρνηση έχει την πλειοψηφία που σημαίνει ότι είναι βέβαιο ότι θα περάσει- για να εγκρίνει τροποποιήσεις, προτού γίνει νόμος.

Εξαιρούνται οι πλατφόρμες παιχνιδιών και ανταλλαγής μηνυμάτων

Η νομοθεσία δεν διευκρινίζει ποιες πλατφόρμες θα απαγορευτούν. Οι αποφάσεις αυτές θα ληφθούν αργότερα από τον υπουργό επικοινωνιών της Αυστραλίας, ο οποίος θα ζητήσει συμβουλές από τον Επίτροπο eSafety – μια ρυθμιστική αρχή του διαδικτύου που θα επιβάλει τους κανόνες.

Οι πλατφόρμες τυχερών παιχνιδιών και ανταλλαγής μηνυμάτων εξαιρούνται, όπως και οι ιστότοποι στους οποίους μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση χωρίς λογαριασμό, πράγμα που σημαίνει ότι το YouTube, για παράδειγμα, είναι πιθανό να γλιτώσει.

Η κυβέρνηση λέει ότι θα βασιστεί σε κάποια μορφή τεχνολογίας επαλήθευσης της ηλικίας για την εφαρμογή των περιορισμών και οι επιλογές θα δοκιμαστούν τους επόμενους μήνες. Το βάρος θα πέσει στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να προσθέσουν οι ίδιες αυτές τις διαδικασίες.

Ωστόσο, ψηφιακοί ερευνητές έχουν προειδοποιήσει ότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι η απροσδιόριστη τεχνολογία – η οποία θα μπορούσε να βασίζεται σε βιομετρικά στοιχεία ή πληροφορίες ταυτότητας – θα λειτουργήσει. Οι επικριτές ζήτησαν επίσης διαβεβαιώσεις ότι η ιδιωτική ζωή θα προστατεύεται.

Προειδοποίησαν επίσης ότι οι περιορισμοί θα μπορούσαν εύκολα να παρακαμφθούν μέσω εργαλείων όπως ένα VPN – το οποίο μπορεί να συγκαλύψει την τοποθεσία ενός χρήστη και να τον κάνει να φαίνεται ότι συνδέεται από άλλη χώρα. Ωστόσο, τα παιδιά που βρίσκουν τρόπους να καταστρατηγήσουν τους κανόνες δεν θα αντιμετωπίσουν κυρώσεις.

Οι δημοσκοπήσεις σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις, αν και περιορισμένες, δείχνουν ότι υποστηρίζονται από την πλειοψηφία των Αυστραλών γονέων και φροντιστών.

«Για πάρα πολύ καιρό οι γονείς είχαν αυτή την αδύνατη επιλογή μεταξύ του να ενδώσουν και να πάρουν στο παιδί τους μια εθιστική συσκευή ή να δουν το παιδί τους να απομονώνεται και να αισθάνεται ότι είναι αποκλεισμένο», δήλωσε πρόσφατα στο BBC η Έιμι Φρίντλαντερ, η οποία ήταν μεταξύ εκείνων που ασκούσαν πιέσεις για την απαγόρευση. «Ήμασταν παγιδευμένοι σε μια νόρμα στην οποία κανείς δεν θέλει να συμμετέχει».

Η απαγόρευση μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά σε πιο σκοτεινές γωνιές του διαδικτύου

Ωστόσο, πολλοί εμπειρογνώμονες λένε ότι η απαγόρευση είναι «πολύ αμβλύ εργαλείο» για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και έχουν προειδοποιήσει ότι θα μπορούσε τελικά να ωθήσει τα παιδιά σε λιγότερο ρυθμιζόμενες γωνιές του διαδικτύου.

Κατά τη διάρκεια μιας σύντομης περιόδου διαβούλευσης πριν από την ψήφιση του νομοσχεδίου, η Google και η Snap επέκριναν τη νομοθεσία για το γεγονός ότι δεν παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες, ενώ η Meta δήλωσε ότι το νομοσχέδιο θα είναι «αναποτελεσματικό» και δεν θα επιτύχει τον δηλωμένο στόχο του να καταστήσει τα παιδιά ασφαλέστερα.

Στην εισήγησή της, η TikTok δήλωσε ότι ο ορισμός της κυβέρνησης για την πλατφόρμα κοινωνικών μέσων ενημέρωσης ήταν τόσο «ευρύς και ασαφής» που «σχεδόν κάθε διαδικτυακή υπηρεσία θα μπορούσε να εμπίπτει σε [αυτόν]».

Η X αμφισβήτησε τη «νομιμότητα» του νομοσχεδίου – λέγοντας ότι μπορεί να μην είναι συμβατό με τους διεθνείς κανονισμούς και τις συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχει υπογράψει η Αυστραλία.

Ορισμένοι συνήγοροι της νεολαίας κατηγόρησαν επίσης την κυβέρνηση ότι δεν κατανοεί πλήρως τον ρόλο που διαδραματίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη ζωή τους και ότι τους αποκλείει από τη συζήτηση.

«Καταλαβαίνουμε ότι είμαστε ευάλωτοι στους κινδύνους και τις αρνητικές επιπτώσεις των κοινωνικών μέσων… αλλά πρέπει να συμμετέχουμε στην ανάπτυξη λύσεων», έγραψε το Συμβούλιο Νέων eSafety, το οποίο συμβουλεύει τη ρυθμιστική αρχή.

Ο Αλμπανέζε αναγνώρισε ότι η συζήτηση είναι πολύπλοκη, αλλά υπερασπίστηκε το νομοσχέδιο.

«Όλοι γνωρίζουμε ότι η τεχνολογία κινείται γρήγορα και κάποιοι θα προσπαθήσουν να βρουν τρόπους να παρακάμψουν αυτούς τους νέους νόμους, αλλά αυτό δεν είναι λόγος να αγνοήσουμε την ευθύνη που έχουμε», δήλωσε.

Τι έχουν κάνει άλλες χώρες

Πέρυσι, η Γαλλία εισήγαγε νομοθεσία για τον αποκλεισμό της πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για παιδιά κάτω των 15 ετών χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων, αν και η έρευνα δείχνει ότι σχεδόν οι μισοί χρήστες μπόρεσαν να αποφύγουν την απαγόρευση χρησιμοποιώντας ένα VPN.

Ένας νόμος στην πολιτεία Γιούτα των ΗΠΑ -που ήταν παρόμοιος με αυτόν της Αυστραλίας- ανατράπηκε από ομοσπονδιακό δικαστή που τον έκρινε αντισυνταγματικό. Οι νόμοι της Αυστραλίας παρακολουθούνται με μεγάλο ενδιαφέρον από τους παγκόσμιους ηγέτες.

Η Νορβηγία υποσχέθηκε πρόσφατα να ακολουθήσει τα βήματα της χώρας και την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός τεχνολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι μια παρόμοια απαγόρευση «είναι στο τραπέζι» – αν και αργότερα πρόσθεσε «όχι… προς το παρόν».