Καθώς αρχίζει η διάσκεψη Cop16, επιστήμονες και ακαδημαϊκοί λένε ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει ωθήσει την βιοποικιλότητα στην καταστροφή και τον κόσμο σε μια επικίνδυνη ζώνη
Η ανθρωπότητα βρίσκεται «στο χείλος του γκρεμού» για να καταρρίψει τα όρια της Γης και θα υποστεί τεράστιο κόστος αν δεν δράσουμε για την απώλεια της βιοποικιλότητας, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Αυτή την εβδομάδα, οι παγκόσμιοι ηγέτες συναντώνται στο Κάλι της Κολομβίας για τη διάσκεψη Cop16 του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα, προκειμένου να συζητήσουν τη δράση για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης.
Καθώς προετοιμάζονται για τις διαπραγματεύσεις, επιστήμονες και εμπειρογνώμονες σε όλο τον κόσμο έχουν προειδοποιήσει ότι το διακύβευμα είναι μεγάλο και ότι «δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο».
Συναγερμός από τους επιστήμονες για την βιοποικιλότητα
«Είμαστε ήδη έτοιμοι για σημαντικές ζημιές και οδεύουμε προς μια κατεύθυνση που θα δει περισσότερες», λέει ο Τομ Όλιβερ, καθηγητής εφαρμοσμένης οικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, σύμφωνα με πληροφορίες από τον Guardian. «Ανησυχώ πραγματικά ότι οι αρνητικές αλλαγές θα μπορούσαν να είναι πολύ γρήγορες».
Από το 1970, ορισμένες μελέτες εκτιμούν ότι οι πληθυσμοί της άγριας ζωής έχουν μειωθεί κατά μέσο όρο κατά 73%, ενώ τεράστιοι αριθμοί χάθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες και αιώνες.
H φύση θα καταστραφεί αν δεν δράσουμε αμέσως
Τα επιβατικά περιστέρια, τα παπαγαλάκια της Καρολίνας και οι γιγάντιες χελώνες της Φλορεάνα είναι μεταξύ των πολλών ειδών που ο άνθρωπος έχει εξαφανίσει.
«Είναι ντροπιαστικό το γεγονός ότι ένα και μόνο είδος μας οδηγεί στην εξαφάνιση χιλιάδων άλλων», λέει ο Όλιβερ.
Κίνδυνος για συνεχείς επισιτιστικές κρίσεις
Η κρίση της βιοποικιλότητας δεν αφορά μόνο άλλα είδη – οι άνθρωποι βασίζονται επίσης στον φυσικό κόσμο για τροφή, καθαρό νερό και αέρα για να αναπνεύσουν.
Ο Όλιβερ λέει: «Νομίζω ότι, σίγουρα, τα επόμενα 15 με 20 χρόνια, θα δούμε συνεχείς επισιτιστικές κρίσεις και τον πραγματικό κίνδυνο πολλαπλών αποτυχιών του σιτηρεσίου… αυτό είναι εκτός από πολλούς άλλους κινδύνους που μπορεί να μας επηρεάσουν μέσω της ρύπανσης του γλυκού νερού, της οξίνισης των ωκεανών, των πυρκαγιών και των ανθίσεων των φυκιών κ.ο.κ.».
Η περιβαλλοντική καταστροφή οδηγεί στην ανισότητα, τις συγκρούσεις και την αδικία.
Χωρίς δράση, ο πλανήτης μας θα εξαντληθεί περαιτέρω τις επόμενες δεκαετίες
Ο δρ Άντριου Τέρι, διευθυντής διατήρησης και πολιτικής στο the Zoological Society of London (ZSL), λέει: «Ήδη, έχουμε γίνει μάρτυρες ενός περιβαλλοντικού λιμού στη Μαδαγασκάρη και μιας μαζικής μετανάστευσης. Θα δούμε αυξημένες συγκρούσεις για την πρόσβαση σε πόρους που λιγοστεύουν, ιδίως σε νερό και τροφή. Θα δούμε αυξήσεις σε μείζονα προβλήματα υγείας, ιδίως [λόγω] της αστικής ζέστης, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται σε αφόρητα επίπεδα και η ρύπανση αυξάνεται».
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι τα οικοσυστήματα αρχίζουν να πλησιάζουν τα σημεία καμπής – όπου μεταπίπτουν σε μια νέα, υποβαθμισμένη κατάσταση που μειώνει περαιτέρω την ανθεκτικότητά τους.
Χιλιάδες είδη πεθαίνουν από την ξηρασία
Ο Τέρι λέει: «Αυτό θα δει τις κάποτε πλούσιες, υγρές τροπικές περιοχές να γίνονται ξηρές σαβάνες, ή τα θερμαινόμενα ωκεάνια ρεύματα να αλλάζουν εντελώς. Εκεί θα δούμε μαζικές λειτουργικές αλλαγές που θα επηρεάσουν την ανθρωπότητα».
Απώλεια της σύνδεσης με τη Γη
Σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι παρατηρούν ότι η φύση και τα είδη εξαφανίζονται μέσα σε λίγες γενιές.
Ο Tonthoza Uganja είναι ειδικός στην αποκατάσταση της γης από το χωριό Yesaya στο κεντρικό Μαλάουι, μια κοινότητα που εξαρτάται από τα δάση, όπου οι άνθρωποι παραδοσιακά τρώνε μανιτάρια και μούρα από το δάσος για να συντηρηθούν και χρησιμοποιούν τα δέντρα για καταφύγιο.
«Βασιζόμασταν σε ένα βιοποικιλόμορφο οικοσύστημα για να ευημερήσουμε», λέει ο Uganja. Αλλά τις τελευταίες γενιές αυτή η αφθονία της φύσης έχει μειωθεί δραματικά. «Αν δείτε τις αλλαγές, είναι τεράστιες. Είναι τρελό», λέει ο Uganja, ο οποίος ολοκληρώνει το διδακτορικό του για τα γεωργικά συστήματα και την κλιματική αλλαγή στο Πανεπιστήμιο Bangor της Ουαλίας.
«Τα μέσα διαβίωσης των ανθρώπων βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού του θέματος», λέει. «Η απώλεια της βιοποικιλότητας μοιάζει πολύπλοκη, αλλά στο τέλος της ημέρας επανέρχεται στη ζωή. Καθώς χάνουμε τη βιοποικιλότητα, ουσιαστικά χάνουμε και τμήματα του εαυτού μας ως άνθρωποι».
Αν δεν δράσουμε, λέει ο Uganja, «θα είναι ένας πλανήτης όπου θα έχουμε χάσει την ιστορία μας, επειδή η φύση μας είναι η ιστορία μας. Δεν έχουμε χάσει μόνο βασικά είδη – έχουμε χάσει τη συνδεσιμότητά μας με τη Γη».
«Θα έχουμε περισσότερους πεινασμένους ανθρώπους που θα ζουν σε έναν κόσμο με λιγότερο σταθερό κλίμα και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα»
Στο κεντρικό Μαλάουι, ο Uganja λέει ότι οι απειλές πολλαπλασιάζονται, με τα μεταβαλλόμενα καιρικά συστήματα να κάνουν τις αποτυχίες των καλλιεργειών πιο συχνές. «Η κλιματική αλλαγή έχει καταστροφικές συνέπειες. Φέρνει ένα τεράστιο κύμα σοκ στις κοινότητες. Βρισκόμαστε στο χείλος του γκρεμού της συντριβής των φυσικών ορίων της Γης – δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί, αλλά είμαστε ακριβώς στην άκρη».
Ανάγκη για επείγοντα μέτρα
Οι επιστήμονες λένε ότι η κρίση της βιοποικιλότητας πρέπει να αντιμετωπιστεί το ίδιο επειγόντως με το κλίμα.
Τα μέσα ενημέρωσης καλύπτουν έως και οκτώ φορές περισσότερο την κλιματική κρίση σε σχέση με την απώλεια της βιοποικιλότητας, αλλά ο Alexandre Antonelli, διευθυντής επιστήμης στους Βασιλικούς Βοτανικούς Κήπους του Kew στο Λονδίνο, πιστεύει ότι συντελείται μια αλλαγή.
Οι Κυβερνήσεις όλων των χωρών πρέπει να πάρουν μέτρα
«Όλοι οι ηγέτες εταιρειών και οι πολιτικοί με τους οποίους μιλάω σήμερα, από πολλές χώρες και υπόβαθρα, φαίνεται να αναγνωρίζουν τον επείγοντα χαρακτήρα της ανάσχεσης της απώλειας της βιοποικιλότητας και φαίνεται να ενδιαφέρονται πραγματικά να κάνουν κάτι συγκεκριμένο γι’ αυτό. Αυτό δεν συνέβαινε πριν από πέντε χρόνια».
Για πολλούς, το Cop16 είναι μια ευκαιρία για τους παγκόσμιους ηγέτες να συναντηθούν και να συγκρίνουν τις προτεινόμενες δράσεις τους για την προστασία της βιοποικιλότητας.
Μέχρι στιγμής, οι κυβερνήσεις δεν έχουν επιτύχει ποτέ κανέναν από τους αυτοεπιβαλλόμενους στόχους τους για την απώλεια της φύσης και οι ειδικοί λένε ότι αυτό πρέπει να αλλάξει επειγόντως.
Δεν υπάρχει «χρόνος για χάσιμο»
Δεν υπάρχει «χρόνος για χάσιμο», λέει ο Mike Hoffman, επικεφαλής της ZSL για την αποκατάσταση της άγριας ζωής.
«Δεν μπορούμε απλώς να καθόμαστε και να καταγράφουμε την απώλεια- πρέπει να δράσουμε, συνεργαζόμενοι με τις κυβερνήσεις, άλλες ΜΚΟ, τον ιδιωτικό τομέα και τις κοινότητες, για να διακόψουμε αυτή την πορεία απώλειας».
Τα βασικά θέματα που θα συζητηθούν στην Cop16 περιλαμβάνουν το κατά πόσον οι πλούσιες χώρες θα επιτύχουν το στόχο τους να συνεισφέρουν τουλάχιστον 20 δισ. δολάρια ετησίως για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έως το 2025, καθώς και το κατά πόσον όλα τα κράτη θα περιγράψουν τους εγχώριους στόχους τους για την προστασία της βιοποικιλότητας – λιγότερο από το 20% είχε κάνει κάτι τέτοιο πριν από τη συνάντηση.
Ο Όλιβερ πιστεύει ότι οι βασικές αιτίες της απώλειας της βιοποικιλότητας βρίσκονται στις κοσμοθεωρίες μας – και εκεί πιστεύει ότι θα βρεθούν και οι λύσεις.
Το να αλλάξουμε τον «καταιγισμό» της καταστροφής σημαίνει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία μας και το εκπαιδευτικό σύστημα, μέχρι και τη νοοτροπία μας και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τους εαυτούς μας ως «εγκλωβισμένους σε αυτή την υποβάθμιση».
«Νομίζω ότι ο μόνος τρόπος για να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε αυτή τη μαζική εξαφάνιση είναι αν έχουμε περισσότερη ταπεινότητα στη σχέση μας ως μέρος ενός μόνο άλλου είδους στον ιστό της ζωής», λέει. «Έχουμε χάσει αυτό το θεμέλιο των αξιών υπέρ της φύσης… Πρέπει να το αποκαταστήσουμε, ώστε να μην έχουμε αυτή την αδιάφορη στάση απέναντι στην οικοκτονία».
Η βιοποικιλότητα είναι ένα κρίσιμο στοιχείο
Πολλές κυβερνήσεις αδυνατούν να δώσουν προτεραιότητα στην αποκατάσταση της φύσης.
Τον Αύγουστο, μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι πεταλούδες, οι μέλισσες και οι νυχτερίδες είναι μεταξύ των ειδών άγριας ζωής που ενισχύονται από τα φιλικά προς τη φύση γεωργικά προγράμματα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ η ισορροπία μεταξύ ανθρώπου και φύσης είναι θεμελιώδης για την προστασία του πλανήτη μας
Τον επόμενο μήνα αποκαλύφθηκε ότι η κυβέρνηση των Εργατικών θα περικόψει τον προϋπολογισμό της φιλικής προς τη φύση γεωργίας στην Αγγλία κατά 100 εκατ. λίρες για να βοηθήσει στην κάλυψη του ελλείμματος των 22 δισ. λιρών που λένε οι υπουργοί.
Ο καθηγητής Rob Brooker, επικεφαλής των οικολογικών επιστημών στο Ινστιτούτο James Hutton, λέει ότι είναι απογοητευτικό να βλέπεις κυβερνήσεις να υποβαθμίζουν τη διατήρηση της φύσης λόγω οικονομικών περιορισμών.
«Η βιοποικιλότητα δεν είναι ένα «ωραίο να έχεις» – είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την επίτευξη δράσης σχετικά με την κλιματική αλλαγή, την υγεία και την ευημερία και τη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων», λέει.
«Χωρίς δράση, ο πλανήτης μας θα εξαντληθεί περαιτέρω τις επόμενες δεκαετίες. Θα έχουμε περισσότερους πεινασμένους ανθρώπους που θα ζουν σε έναν κόσμο με λιγότερο σταθερό κλίμα και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα».
Η αποκατάσταση της φύσης δεν είναι ένα «ωραίο πράγμα»
Ο καθηγητής Rick Stafford από το Πανεπιστήμιο του Bournemouth, ο οποίος είναι πρόεδρος της επιτροπής πολιτικής της Βρετανικής Οικολογικής Εταιρείας, λέει ότι έχει παρακολουθήσει την παρακμή βασικών ειδών που μελετά στη διάρκεια της ζωής του.
Πήγε για πρώτη φορά για κατάδυση με καρχαρίες στους υφάλους της Ινδονησίας πριν από 20 χρόνια. Τώρα, «έχουν εξαφανιστεί εντελώς, όχι μόνο στην Ινδονησία αλλά και σε άλλα μέρη». Η απουσία τους είναι το «νέο φυσιολογικό», λέει, αλλά μπορεί να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις για τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι είναι σημαντικά ιχθυοτροφεία και συμβάλλουν στη διατροφή περισσότερων από 500 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Ο Stafford συμφωνεί ότι η βιοποικιλότητα δεν είναι απλώς «ένα “ωραίο πράγμα”». «Στην πραγματικότητα είναι κάτι ουσιαστικό», λέει.
Λέει ότι οι άνθρωποι δεν κατανοούν τον επείγοντα χαρακτήρα της. «Βρισκόμαστε πολύ κοντά σε αυτά τα κρίσιμα όρια όπου δεν θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε τη βιοποικιλότητα και αυτό έχει πραγματικά μεγάλες επιπτώσεις στην κοινωνία – δεν έχει να κάνει μόνο με το να μπορείς να δεις μερικές πεταλούδες».
